20
autor: funswiata
- HISTORIA TYKOCINA -
Historia Tykocina rozpoczyna się w latach istnienia Księstwa Mazowieckiego. Miejscowość ta nabyła prawa miejskie w 1425 r. Przyczynił się do tego książę mazowiecki Janusz I Starszy. Jeszcze tego samego roku Tykocin został włączony w granice Wielkiego Księstwa Litewskiego. Rządzący miastem wójtowie przekazywali władzę dziedzicznie, aż do 1542 r. Wtedy to, Tykocin przeszedł pod władanie króla Zygmunta Augusta. Miasto to stało się ponownie częścią ziem polskich w 1569 r., gdy zostało włączone do Królestwa Polskiego.
Duży wkład w historii Tykocina mieli Żydzi. Pierwsze osadnictwo żydowskie sięga początków XVI w. Wybudowana w 1642 r. murowana synagoga pozostała nieocenioną pamiątką z ówczesnych lat. Do dziś można zwiedzać jej wnętrze. Żydzi, podobnie jak w innych miejscowościach podlaskich, wnieśli bardzo wiele w rozwój Tykocina. Swoją pracowitością i umiejętnościami rozwinęli gospodarczo to miasto. Przyczynili się do rozwoju handlu i rzemiosła. Przed II wojną światową stanowili połowę mieszkańców miasta. Ich obecność na ziemiach podlaskich, także w Tykocinie zakończyła się w latach okupacji niemieckiej. Polityka hitlerowska i tworzone getta doprowadziły do zagłady Żydów.
W historii Tykocina wpisanych jest wiele ważnych dla Polski nazwisk. Pod koniec XVI w. starostą tykocińskim był Łukasz Górnicki – sekretarz króla Zygmunta Augusta. Miasto otrzymywało także kolejne przywileje od samych królów: Stefana Batorego oraz Władysława IV. W 1655 r. w Tykocinie zmarł hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł. Kolejną ważną postacią historyczną związaną z tym miastem jest Stefan Czarniecki. Otrzymał on Tykocin i całe starostwo od króla Jana Kazimierza. Była to forma wynagrodzenia za zasługi w wojnie ze Szwedami. W mieście został postawiony pomnik na cześć S. Czarnieckiego. Istnieje do dziś. Tykocin był miastem chętnie odwiedzanym przez królów i magnatów. To właśnie tu August II ustanowił najstarsze odznaczenie państwowe RP – Order Orła Białego.
Tykocin w XVIII i XIX w. funkcjonował pod zaborem pruskim, następnie w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. W latach II wojny światowej przetrwał okupację sowiecką i niemiecką, a w 1950 r. utracił prawa miejskie.
Tykocin stał się ponownie miastem dopiero w 1993 r.
- TYKOCIN DZIŚ -
Ze względu na bogatą historię, Tykocin dziś jest miejscowością bardzo atrakcyjną turystycznie. Zachęca do zwiedzenia wielu miejsc, upamiętniających wydarzenia i postacie. Zabytki, które się tu znajdują są odzwierciedleniem historii tego miasta. Sam układ urbanistyczny jest ciekawą, rzadko już spotykaną atrakcją. Miasto przypomina bowiem charakterystyczny układ miasteczka żydowskiego.
Tykocin zaspokoi nawet najbardziej wymagających turystów. Jego zwiedzanie dostarcza wielu przyjemności i ciekawych zdjęć. Liczne zabytki, pomniki, tablice pamiątkowe oraz inne obiekty są wartymi zobaczenia atrakcjami. Czas poświęcony na ich zwiedzanie na pewno nie jest stracony. Spacer po mieście umilają zabytkowe uliczki wyłożone kamieniem, a wzdłuż nich ładne, drewniane domki. Rynek główny miasta bez względu na porę roku urzeka swym wyglądem i wyjątkowym klimatem.
Tykocin to nie tylko miejscowość o ciekawej historii, ale także wyjątkowa przyrodniczo okolica. Już samo położenie Tykocina, na lewym brzegu Narwi wskazuje na bogate w faunę i florę tereny. Zlokalizowany wokół trzech wielkich kompleksów przyrodniczych - Narwiańskiego Parku Narodowego, Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz Puszczy Knyszyńskiej jest miejscowością przecinającą wiele szlaków turystycznych – rowerowych i pieszych. Tykocin zaprasza turystów na organizowane tu imprezy, związane z kulturą tego miasta. Odtwarzanie wydarzeń historycznych, jarmarki i festyny, koncerty i wiele innych przyciąga tłumy zainteresowanych. Do najpopularniejszych imprez należą: rekonstrukcja Bitwy o Tykocin oraz Międzynarodowy Festiwal Filmów Przyrodniczych im. Braci Wagów.
- ZABYTKI TYKOCINA -
1. Kościół p.w. Trójcy Świętej
Został wybudowany dzięki Janowi Klemensowi Branickiemu w latach 1740 – 1750. Jest to barokowa świątynia typu bazylikowego. Wnętrze kościoła składa się z trzech naw, ściany są ozdobione polichromią, zaś ołtarz główny pięknie pozłacany. Kościół posiada również zabytkowe, rokokowe organy, pochodzące z okresu pierwszych lat budowy świątyni. Wygląd zewnętrzny świątyni charakteryzują dwie wieże połączone z korpusem kościoła łukami i arkadami w kształcie półkolistych skrzydeł.
2. Wielka Synagoga
Wzniesiona na miejscu starej drewnianej bożnicy w 1642 r. Obecnie jest to Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Budynek oddaje klimat świątyni żydowskich. Wnętrze przyciąga uwagę przede wszystkim ze względu na zdobnictwo ścian. Widnieją na nich bowiem ogromne XIX – wieczne tablice z napisami w języku hebrajskim i aramejskim. Są to cytaty biblijne i teksty modlitw. Główna sala modlitewna ma wysokość 9 metrów. W jej centralnym punkcie znajduje się birma – miejsce w kształcie kwadratu z filarami, balustradą i baldachimem. Birma jest swego rodzaju amboną, z której odczytywana jest Tora. Na wschodniej ścianie sali mieści się szafa ołtarzowa - Aron ha-kodesz, która przechowuje zwoje Tory. Przykrywa ją bogato tkany, nowy, czerwony parochet – zasłona.
3. Mała Synagoga – Dom Talmudyczny
Znajduje się w sąsiedztwie Dużej Synagogi. Została wybudowana pod koniec XVIII w. na planie prostokąta w stylu barokowym. Niemal doszczętnie zniszczona podczas II wojny światowej została wyremontowana w latach 70. XX w. Pierwotnie budynek mieścił szkołę religijną i stanowił dom talmudyczny. Dziś znajdują się tu bogate zbiory judaiców, a w podziemiach restauracja „Tejsza”, w której można spróbować smaków kuchni żydowskiej i regionalnej.
4. Rynek
Jest wyjątkowym zabytkiem urbanistycznym miasta. Istnieje od momentu powstania Tykocina, jednak obecny wygląd zachował z XVIII w. Jego trapezowaty kształt i barokowy styl przyciągają uwagę i zachęcają do chwilowego przystanku. Środek głównego placu zdobi dwumetrowy pomnik Stefana Czarnieckiego. Rynek otaczają zabytkowe budynki, a najważniejszym z nich jest kościół p.w. Trójcy Świętej. Cały plac ma niepowtarzalny charakter ze względu na kamienistą drogę wokół rynku, dywany kwiatów latem oraz ławeczki na których można spokojnie odpocząć i cieszyć się klimatem tego miejsca.
5. Alumnat
Ufundowany przez starostę tykocińskiego Krzysztofa Wiesiołowskiego w poł. XVII w. dom wojskowy, który przetrwał do dziś. Przeznaczony wówczas dla weteranów i inwalidów wojennych budynek, obecnie pełni funkcje domu wycieczkowego. Jego staropolska nazwa pochodzi od łacińskiego słowa alumnare – żywić, wychowywać. Obiekt ten jest zbudowany na planie czworoboku i posiada wewnętrzny dziedziniec. Dziś jest to dom wypoczynkowy, który mieści restaurację i hotelik.
6. Zespół Klasztorny Bernardynów
Był przedsięwzięciem Jana Klemensa Branickiego i powstał w latach 1771 – 1791. Kompleks klasztorny jak większość zabytków miasta ma charakter barokowy. Znajdujące się na posesji klasztoru zabudowania zachowały swój pierwotny wygląd do dziś, dlatego też kaplica św. Elżbiety, dzwonnica, brama z ogrodzeniem, ogród z dziedzińcem oraz zabudowania gospodarcze klasztoru są zabytkami. Całość zespołu klasztornego jest ciekawym miejscem, które rozciąga się na planie podkowy. Obecnie obiektem tym zarządza kuria biskupia w Łomży i prowadzi tu Dom Księży Emerytów.
7. Cmentarz Żydowski
Jeden z najstarszych zachowanych cmentarzy żydowskich w Polsce. Znajduje się kilkaset metrów od synagogi, przy drodze prowadzącej do Pentowa i Kiermus. Nekropolia ta istnieje od początków historii Żydów w Tykocinie, a więc od 1522 r. Przedwojenny kirkut był otoczony murem, niestety hitlerowcy spowodowali ogromne zniszczenia cmentarza – mur został rozebrany, a mogiły zdewastowane. Ocalała część macew – kamieni nagrobnych jest obecnie poważnie zniszczona. W pobliskim lesie w Łopuchowie znajduje się masowa mogiła Żydów z Tykocina, którzy zostali rozstrzelani przez Niemców w sierpniu 1941 r. Grób zbiorowy ufundowali mieszkańcy Tykocina. Na pomniku widnieje napis „Tu spoczywają Żydzi z Tykocina i okolic zamordowani przez hitlerowców w sierpniu 1941 roku. W 50 rocznicę zbrodni mieszkańcy ziemi tykocińskiej".
8. Zamek w Tykocinie
Zamek króla Zygmunta II Augusta znajduje się na północnym brzegu Narwi. Podstawą zamku była drewniana warowania z początku XIV w. W 1433 r. wojewoda tykociński postawił na jej miejscu zamek, który został następnie rozbudowany w poł. XVI w. przez króla Zygmunta II Augusta. Za jego panowania zamek stanowił rezydencję królewską z arsenałem konnym, skarbcem i biblioteką. Historia tej budowli wiąże się z takimi postaciami historycznymi jak: Janusz Radziwiłł, Stefan Czarniecki, August II Mocny i Jan Klemens Branicki. Zabytek w swoim istnieniu był kilkakrotnie niszczony, zarówno przez ludzi, jak i pożary. Pierwsza próba rekonstrukcji miała miejsce w 1965 r., jednak nie została ukończona. Powodzeniem jednak zakończyła się odbudowa zamku w 2005 r. Obecnie odbywają się tu cykliczne imprezy, możliwe jest zwiedzanie obiektu z przewodnikiem oraz zapoznanie się z historią zamku dzięki wystawie znajdującej się w podpiwniczeniu zamku. Mroczna sala wystawowa mieści eksponaty historyczne i przybliża rolę twierdzy oraz miasta Tykocin w dziejach Rzeczypospolitej.
W zamku istnieje możliwość zorganizowania przyjęcia weselnego, konferencji i innych imprez.
9. Pomnik Stefana Czarnieckiego
Zlokalizowany w centrum rynku miasta jest godną uwagi atrakcją. Pamiątkowy monument pochodzi z 1763 r. Został wzniesiony z inicjatywy Jana Klemensa Branickiego. Pomnik ma ogromną wartość ze względu na odległą datę budowy. Jest to najprawdopodobniej drugi po Kolumnie Zygmunta najstarszy świecki pomnik w Polsce.
10. Pomnik Orła Białego
Usytuowany na małym placu u zbiegu ulic 11 Listopada i Poświętnej. Został wybudowany w 1982 r. z przedsięwzięcia Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Tykocińskiej. Wcześniej w tym miejscu stał drewniany postument również orła białego postawiony w 1919 r. na cześć odzyskania przez Polskę niepodległości. Obecny pomnik jest wykonany z brązu i również upamiętnia te wydarzenia. Rzeźba nawiązuje także to faktu ustanowienia w 1907 r. na zamku w Tykocinie odznaczenia Orderu Orła Białego.
Dojazd do atrakcji
Do Tykocina możemy dojechać z trzech stron. Od strony Knyszyna, Jeżewa Starego i od strony Białegostoku. Odległość od Białegostoku wynosi 29km i jadąc do Tykocina powinniśmy jechać przez następujące miejscowości: Porosty, Żółtki, Złotoria, Siekierki, Saniki. Jest to najkrótsza droga.
